“Trở thành một người làm việc tự do” là một trong những mục tiêu 5 năm của mình, được viết xuống lần đầu tiên vào năm 2020. Có nghĩa là, theo kế hoạch đến năm 2025 mình mới trở thành Freelancer. Nhưng rồi một ngày giữa tháng 5/2022, tự nhiên mình trở thành Freelancer Full-time.
Bài viết này, mình muốn chia sẻ về hành trình của mình qua các giai đoạn:
Giai đoạn 1: Hành trình vạn dặm bắt đầu từ một bước chân
Giai đoạn 2: Bước vào thế giới Agency với những bài học mới
Giai đoạn 3: Tiếp tục học hỏi, phát triển kiến thức & kỹ năng chuyên môn
Giai đoạn 4: Trở thành Freelance Creator & xây dựng doanh nghiệp tự do
Tips: 05 bài học dành cho những ai muốn theo đuổi sự nghiệp viết lách kiếm tiền
1. Hành trình vạn dặm bắt đầu từ một bước chân
Mình bắt đầu viết từ năm 2017, tại một blog miễn phí do mình tự lập. Lúc đó mình chẳng biết viết gì hay như thế nào, hành trình viết sẽ dẫn mình tới đâu. Mình không biết gì về các kỹ thuật hay công thức viết bài bản, cũng chẳng kiếm được tiền nhờ viết. Nhưng vì thích viết, và cần một nơi để giãi bày, mình cứ viết thôi. Dù không viết blog thường xuyên lắm, nhưng ít ra mình đã bắt đầu.
Cũng trong năm đó, mình được thử sức với công việc đầu tiên liên quan đến viết và sáng tạo nội dung - CTV Marketing. Mình được giao nhiệm vụ lên kế hoạch và viết nội dung cho Fanpage, viết script cho các chương trình nội bộ và cùng team tổ chức nhiều sự kiện.
Đến kỳ thực tập, mình thấy một digital agency đang tuyển thực tập sinh nên nhanh tay ứng tuyển. Thực tập xong, mình cũng bắt đầu công việc full-time đầu tiên vào tháng 10/ 2019. Mình làm Content Marketing tại một doanh nghiệp nhỏ với vô-số những công việc không tên, bên cạnh chuyên môn sáng tạo nội dung Facebook & Website. Làm được 6 tháng thì mình dừng, vì có nhiều giá trị không tương đồng, dẫu vậy thì công việc này cũng cho mình nhiều trải nghiệm thú vị.
2. Bước vào thế giới Agency với những bài học mới
Sau khi nghỉ việc, đến tháng 2/2020, mình quyết định rẽ hướng chọn Agency làm việc với ý nghĩ "mình muốn chuyên môn hoá công việc". Mình bắt đầu với vị trí Content Writer và được đề xuất làm việc tại vị trí Copywriter sau 2 tháng thử việc.
Công việc chính của mình ở Agency là:
Viết nội dung cho Fanpage, Website, bài PR báo
Viết nội dung landing page, brochure, catalogue, brand story,…
Lên ý tưởng nội dung cho tagline, slogan, banner Ads,…
Khoảng thời gian làm việc tại Agency mang đến cho mình nhiều bài học, có thêm kỹ năng và kinh nghiệm. Mình học được cách tổ chức lên kế hoạch làm việc, quản lý sắp xếp khối lượng công việc, làm việc nhóm, học hỏi cập nhật kiến thức chuyên môn, khả năng chịu áp lực,… Mình học được tư duy cởi mở, luôn trong trạng thái sẵn sàng học và làm, nhờ đó mà mình xa hơn một quãng.
Đặc biệt là, mình cũng nhận được công việc freelancer part-time đầu tiên trong khoảng thời gian này, và có thêm một nguồn thu nhập ngoài công việc full-time.
3. Tiếp tục học hỏi, phát triển kiến thức & kỹ năng chuyên môn
Tháng 3/2021, sau khi đã trải nghiệm hầu hết công việc tại công ty cũ, mình quyết định tìm cho bản thân một cơ hội mới. Tình cờ đây cũng là đợt tuyển dụng của Advertising Vietnam - một trang web mình thường xuyên cập nhật tin tức về marketing & advertising, mình nhanh tay ứng tuyển và được nhận.
Vào làm được 1 tuần, mình được giao ngay nhiệm vụ viết bài PR long-form đầu tiên. Lúc gửi bài cho cấp trên duyệt, mình lo lắng lắm, nhưng sau vài lần chỉnh sửa theo feedback, mình được khen là làm tốt. Mình vui lắm! Đó là khởi điểm để mình viết 200+ bài viết trong 1 năm làm việc tại đây.
ADVN có một môi trường làm việc cực tốt với những người sếp giỏi và đồng nghiệp tốt bụng, mình cảm thấy được phát triển tối đa năng lực khi làm việc ở đây. Công việc chính của mình (vẫn là) viết nội dung (fanpage, website, PR, kịch bản chương trình). Mình viết theo sự nghiên cứu, sáng tạo của chính bản thân và theo hướng dẫn sếp.
Vì ADVN là trang web chia sẻ kiến thức với hàng trăm lượt truy cập mỗi ngày và khách hàng hầu hết là những brand lớn (Facebook, TikTok, VNG, Milo,…), vậy nên, làm việc ở đây đòi hỏi sự chỉn chu và chuyên nghiệp. Mình phải học viết như một chuyên gia và không ngừng học hỏi thêm kiến thức chuyên ngành, mở rộng tư duy để đáp ứng công việc. Cũng có giai đoạn mình khá áp lực và nhàm chán vì phải viết rất nhiều, nhưng nhận thấy công việc này mang nhiều giá trị tích cực và mình học được rất rất nhiều thứ, nên mình biết ơn lắm vì đã được làm việc tại đây, dù thời gian không quá dài.
4. Trở thành Freelance Creator & xây dựng doanh nghiệp tự do
Mình nghỉ việc vào một ngày cuối tháng 3/2022, cũng chẳng có nhiều sự chuẩn bị trước đó, mình đơn giản muốn về nhà một thời gian. Anh manager khuyên mình ở lại tiếp tục công việc, mọi người trong team sẽ hỗ trợ mình nếu mình cần khoảng nghỉ. Nhưng mình nghĩ điều đó là không nên, vì đây là vấn đề của cá nhân. Mình cảm ơn anh và vẫn chọn nghỉ việc. Tháng 4/2022, sếp cho phép mình tiếp tục công việc remote trong khi ở quê. Đến tháng 5/2022, thì mình quyết định làm freelance luôn mà không quay lại Sài Gòn.
Thú thật, lúc gửi mail xin nghỉ việc, mình không hình dung rõ ràng điều đang chờ mình tiếp theo. Dù mình có một kế hoạch dự phòng là trở thành freelance, nhưng mình không chắc nó sẽ thành hiện thực. Chỉ có một điều mình biết rất rõ, người nhà cần sự hỗ trợ của mình, mình không có nhiều động lực để thức dậy mỗi buổi sáng, mình chán ghét 4 bức tường cùng không khí đặc quánh mình sống cùng mỗi ngày, tâm trí mình không đủ tự do để có thể thật sự sống và chạm tới những chân trời mới.
Lần đầu tiên trong 24 năm sống trên cuộc đời, mình hoàn toàn tự do. Mình không phải đi học lớp tiếp theo trong hệ thống giáo dục 12 lớp. Mình không phải đăng ký những môn học mình không thích lắm chỉ để tốt nghiệp Đại học. Mình không phải chấm công mỗi sáng và mỗi chiều. Mình tự do. Đồng nghĩa với việc có rất nhiều khả năng, nhiều cơ hội mở ra trước mắt và cũng có nhiều vấp ngã, nhiều lựa chọn đôi khi khiến mình băn khoăn.
Nhưng mình chưa một lần ngoảnh lại. Mình chỉ đơn giản là bước từng bước một về phía trước, chào đón từng cơ hội đến với mình mỗi ngày. Mình biết mình muốn gì và không muốn gì. Chớp mắt, đã 16 tháng kể từ ngày mình bỗng trở thành freelancer full-time rồi.
Ở thời điểm hiện tại, mình vẫn ổn định tốt từ công việc Freelance Content Creator. Mọi thứ vẫn đi đúng đường ray như trước nay vẫn thế. Và từ tháng 7/2023, mình quyết định theo đuổi giấc mơ khác, với các kế hoạch mới:
Tiếp tục cung cấp dịch vụ viết cho các cá nhân/doanh nghiệp vừa và nhỏ muốn phát triển nội dung hoặc xây dựng thương hiệu.
Thành lập một bản tin & cộng đồng chia sẻ kiến thức, tư duy, công cụ & kinh nghiệm viết lách kiếm tiền.
Hướng dẫn viết (mentor) cho các bạn muốn nâng cao thu nhập, sống với nghề viết.
Sáng tạo các tài nguyên (ebook, template, checklist,…) miễn phí và có phí hỗ trợ viết lách kiếm tiền hiệu quả.
5. 05 bài học dành cho những ai muốn theo đuổi sự nghiệp viết lách kiếm tiền
Trải qua khoảng thời gian tự mình trải nghiệm với những thành công lẫn vấp ngã, mình rất muốn chia sẻ 05 bài học đến những ai có ý định theo đuổi sự nghiệp viết lách kiếm tiền, đặc biệt là bước đi trên con đường trở thành Freelance Full-time.
1. Chuẩn bị quỹ dự phòng
Sẽ thật tệ nếu bạn bắt đầu công việc Freelane Full-time khi chưa có ít nhất một nguồn thu ổn định, mà phải chăm lo cho bản thân và gia đình. Việc chuẩn bị một quỹ dự phòng, với số tiền đủ sống trong khoảng 6 tháng - 1 năm sẽ giúp bạn giảm áp lực tài chính khi chưa có khách hàng, tâm trí thoải mái hơn để làm việc và phát triển bản thân, sẵn sàng chào đón cơ hội đến.
2. Vượt qua nỗi sợ “ổn định”
Chuẩn bị một khoản tài chính dự phòng là chưa đủ. Mình nghĩ bạn còn cần dành thời gian để ngồi xuống, lắng nghe những nỗi sợ bên trong bạn và đối diện với chúng. Hãy tái định nghĩa sự “ổn định” chúng ta vẫn thường lầm tưởng và vượt qua nỗi sợ đó.
Hãy tự hỏi, liệu bạn đã đủ khả năng vượt qua sự bấp bênh hay chưa? Bạn đã sẵn sàng đối diện với những thách thức mới hay tự lo mọi thứ khi làm freelance chưa? Bạn sẽ làm gì khi thu nhập không ổn định, bị khách quỵt lương hay không tìm được công việc phù hợp?
3. Đừng tin màu hồng người khác vẽ ra
Bây giờ lên mạng, bạn sẽ thấy rất nhiều người chia sẻ kiếm được nghìn đô từ công việc freelancer, chốt những dự án trăm triệu, làm việc ở đâu và lúc nào tuỳ thích, thoải mái tự do du lịch khắp nơi với chiếc máy tính trên tay,… Điều đó có thể đúng với họ, nhưng thế giới những người làm freelance không phải ai cũng như ai.
Có những người gặt hái trái ngọt ngày hôm nay đã phải đánh đổi và nỗ lực rất nhiều. Cũng có những người đang hoài nghi, chùn bước và rút lui khỏi thị trường.
Mỗi người sẽ có mỗi hành trình riêng, không ai giống ai cả. Nhưng bạn phải hiểu rằng, kèm với sự tự do chính là vấn đề tự lo. Khi không còn bị tổ chức nào gò bó tức là bạn cũng không có phụ cấp và phải tự lo hoàn toàn vấn đề bảo hiểm cũng như các đãi ngộ khác. Giờ giấc linh hoạt tức là có thể sẽ phải thường xuyên thức khuya, dậy sớm, trao đổi và làm việc với khách hàng 24/7. Và trước khi có nguồn thu nhập tốt hơn mức lương full-time, bạn sẽ phải trải qua cảm giác bấp bênh vô định, thậm chí là nản lòng khi thấy bạn bè xung quanh ai cũng ổn định và ngày càng thăng tiến trong sự nghiệp.
4. Không ngừng học hỏi và nâng cấp bản thân
Một trong những kỹ năng quan trọng nhất của một freelancer chính là Tự học. Vì khi làm tự do, bạn không còn sếp hay đồng nghiệp hướng dẫn, hỗ trợ hoàn thành công việc nữa. Mọi thứ, từ công việc chuyên môn đến các công việc vệ tinh như: báo giá, làm hợp đồng, kết nối với khách hàng, bán hàng,… bạn đều phải làm một mình từ A-Z.
Để tồn tại giữa thị trường freelance ngày càng khắc nghiệt, không còn cách nào khác là bạn phải không ngừng học hỏi và nâng cao cấp bản thân. Nếu sở hữu kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm chuyên môn tốt bạn sẽ không cần quá lo lắng về việc bị đào thải bởi các yếu tố như thay thế nhân sự, trí tuệ nhân tạo,…
Ngoài ra, bạn cũng đừng quên trau dồi thêm các kỹ năng khác để đảm bảo bạn không thể bị thay thế hoặc có thể tự tin sống với công việc freelance:
Kỹ năng vệ tinh (liên quan đến chuyên môn) để mở rộng dịch vụ
Kỹ năng kinh doanh (tiếp thị, bán hàng, báo giá,…)
Kỹ năng quản trị (xử lý vấn đề, quản lý thời gian, quản lý tài chính, lập kế hoạch,..)
Kỹ năng giao tiếp
…
5. Chẳng ai làm freelance cả đời đâu!
Bạn nghĩ mình sẽ làm freelance trong bao lâu? Hoặc đến một lúc nào đó khi không còn làm freelance nữa, bạn sẽ làm gì?
Mình nghĩ đây là những câu hỏi bạn cần nghiêm túc trả lời, trước khi nghĩ đến một cuộc sống tự do. Bởi khi làm freelance, bạn có thể tiến nhanh trong thời gian đầu, nhưng để tiến xa và phát triển hơn nữa trong sự nghiệp thì vô cùng khó khăn, vì bạn chỉ đang đi một mình, không có lộ trình thăng tiến cụ thể hay đội nhóm đồng hành như khi làm việc tại công sở. Chưa kể, khi thị trường lao động phát triển, ngày càng nhiều freelancer trẻ tài năng xuất hiện, bạn có thể sẽ bị thụt lùi và bị đào thải. Khi đó, hoặc bạn cần tự tạo một “doanh nghiệp” cho riêng mình, hoặc phải tìm kiếm một nơi sẵn sàng đón bạn quay trở lại với công việc văn phòng.
Sau giai đoạn 1 - 3 năm đầu tiên, mình đặt mục tiêu sẽ không gọi bản thân là “freelancer” nữa, mà sẽ phát triển thành một "chuyên gia" trong lĩnh vực của mình. Vì thế, ngoài không ngừng trau dồi kiến thức và nâng cao kỹ năng làm việc, mình cũng dành thời gian để đi khắp nơi trải nghiệm cuộc sống và xây dựng thương hiệu cá nhân qua blog, các trang mạng xã hội. Mình tin, đây là một trong những hành trang để mình xây dựng sự nghiệp freelance bền vững.
Kết
Ai cũng có quyền chọn lựa của riêng mình và thật khó khẳng định việc chọn môi trường công sở hay làm freelance là tốt hay không tốt. Song có một điều chắc chắn là, hoàn cảnh như thế nào cũng không thể quyết định bạn sẽ trở thành ai, tất cả là do bạn có chịu thích nghi hay không mà thôi!
Bài viết đến đây đã quá dài, mình xin dừng tại đây. Cảm ơn bạn đã kiên nhẫn đọc đến dòng cuối cùng này. Chúc bạn chân cứng đá mềm trước những lựa chọn của bản thân!
be freedom,
Tâm Thương